Dünyanın en büyük sorunlarından biri olan israfa karşı Türkiye’de de harekete geçiliyor. Her yıl yüz binlere ton gıda çöpe giderken ülkeler buna karşı önlemler almaya başladı. Son kullanma tarihi yaklaşan gıdaların indirimli satışı gibi uygulamalar bunlara örnek olurken Türkiye’de de Meclis’in konu üzerinde çalışmalar başlattığı ve projenin altyapısında sona gelindiği öğrenildi. Öte yandan düzenlemenin hayata geçmesi sonrası uymayanlara para cezası gelmesi de bekleniyor.
Dünya genelinde, özellikle Batı’da ağırlıklı olmak üzere yer yıl yüz binlerce ton gıda çöpe gidiyor. Bir yandan açlıkla savaşılırken diğer yandan gıdaların yüzde 30’u kadarının israf edilmesi büyük bir sorun haline geldi. Başta Batı ve AB ülkeleri bu soruna karşı harekete geçmeye başladı. Dünyada birçok örneği olan çalışmaların benzeri için Türkiye’de de harekete geçildi. Hali hazırda pilot uygulama olarak devam eden projenin takdir topladığı belirtilirken Meclis’te buna karşı çalışmalar yapıldığı öğrenildi.
Dünyada üretilen tüm gıdaların üçte biri (yaklaşık 1.3 milyar ton gıda) kaybediliyor veya israf ediliyor. Bu da küresel ekonomide her yıl 940 milyar dolara yakın bir maliyete neden oluyor. Öyle ki gıda atığı bir ülke olsaydı, ABD ve Çin’den sonra en çok sera gazı salan üçüncü ülke olurdu.
Hal böyle olunca ülkeler de atık problemine karşı yasal düzenlemelere gitmeye başladı. Avrupa Birliği Komisyonu, iki yıl önce başladığı bir düzenleme ile AB çapında gıda atığını belli bir seviyeye çekmeyi zorunlu hale getirecek. 2023 yılı sonuna kadar AB genelinde gıda israfını azaltmak için yasal olarak bağlayıcı hedefler önerilecek. İspanya bunlara son örnek.
İspanyol hükümeti, çöpe atılan gıdayı azaltmak için evde kalan artıkları almayı, reçel yapmayı ve tarihi sona erecek ürünlere indirim yapmayı teşvik ediyor. Süpermarket ve mağazalardan son kullanma tarihi geçmek üzere olan ürünlerin fiyatlarını düşürmeleri ve kullanılmayacak olanları mahalle derneklerine ve gıda bankalarına bağışlamaları istenecek. İşletmeler, çöpe attıkları gıda miktarını azaltmazlarsa 60 bin euro’ya kadar para cezasına çarptırılabilecek. Hükümet, İspanya’nın her yıl 1 milyon tondan fazla yiyecek ve içeceği çöpe attığını tespit etmiş durumda. Bu rakam, kişi başına yaklaşık 31 kilograma ve her birey için yaklaşık 250 euro’ya eşdeğer.
Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından başlatılan ve Emine Erdoğan’ın himayelerinde devam eden Sıfır Atık Projesi var. Aynı zamanda topraktan tabağa gibi projeler ile semt pazarlarındaki atıklardan kurtarılabilir olanlardan salça ve reçel gibi ürünler yapılıyor. Geri kalan atıklar ise kompost yapılarak çiftçiye bedava veriliyor. Ayrıca bu konuda Bu konuda Meclis’te de çalışmalar yürütülüyor.
Sabah’ta yer alan habere göre projeyi yürüten Şef Ebru Baybara Demir, “AK Parti İzmir Milletvekili Ceyda Bölünmez Çankırı’nın desteği ile hayata geçirdiğimiz projenin pilot uygulaması, TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından gerçekleştirilen incelemede takdir topladı. Dilekçe komisyonunun üzerine çalıştığı konu. Nüfusu 100 binin üzerinde olan her ilçede bu projenin belediyeler tarafından uygulanabilir hale gelmesi” dedi.
ABD
ABD’de, gıda arzının yüzde 30 ila 40’ı israf ediliyor. ABD Tarım Bakanlığı ve ABD Çevre Koruma Ajansı EPA, bu kaybı azaltmaya yönelik 2030 Gıda Kaybı ve Atık Azaltma hedefini açıkladı. Hedef, 2030 yılına kadar gıda kaybını ve israfını yarıya indirmek
FRANSA
Fransa, yasa düzeyinde gıda israfıyla mücadelede öncülerden. 2016’da ülke, perakendecilerin yiyecekleri çöpe atmasını yasakladı ve ihtiyacı olanlara dağıtılması için STK’larla işbirliğine zorladı. Kanunda 3 bin 750 euro’ya kadar ceza var.
İTALYA
İtalya’da 2016’dan beri perakendecilerin gıda atıklarını gıda bankalarına ve hayır kurumlarına bağışlamasına olanak tanıyan bir yasa var. Kanun, işletmelerin son kullanma tarihi geçen gıda bağışlarını yapmalarını, bağışlanan gıda miktarıyla orantılı olarak vergi teşvikleri almalarını sağlıyor.
